همه‌ی ما دست‌کم یک بار در زندگی‌ خود حالت تهوع را تجربه کرده‌ایم. این احساس ناخوشایند در اثر عوامل مختلفی از جمله مشکلات گوارشی، داروها، عفونت‌ها، بارداری و مسمومیت‌های غذایی رخ می‌دهد که عوارض جانبی نظیر ضعف، بی‌حالی و کم‌آبی بدن را به همراه دارد. استفراغ واکنش طبیعی بدن برای حذف محتویات مضر دستگاه گوارش مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها، داروها و سموم است.

معمولاً برای درمان حالت تهوع و استفراغ از داروهای ضد تهوع استفاده می‌شود که با عوارض جانبی مانند خواب‌آلودگی همراه هستند. به همین دلیل برخی از افراد ترجیح‌ می‌دهند از روش‌های طبیعی و خانگی برای درمان تهوع استفاده کنند. خوشبختانه، درمان‌های خانگی بسیاری برای تهوع وجود دارد که در این برگ از مجله منجی سبز به معرفی موثرترین این راهکارها می‌پردازیم.

علل شایع حالت تهوع

حالت تهوع یک بیماری نیست، بلکه یک علامت است که ممکن است نشان دهنده چندین مشکل باشد. دلایل بسیاری باعث بروز حالت تهوع می‌شوند که عبارتند از:

- مشکلات گوارشی، مانند سندرم روده تحریک پذیر، التهاب کیسه صفرا و رفلاکس اسیدی که به خوبی کنترل نشده است. 

- داروهایی از جمله آسپرین، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، مواد افیونی، داروهای قلبی، داروهای دیابت، ضد بارداری و آنتی بیوتیک‌ها.

- پرخوری، که سیستم گوارشی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

- عفونت‌ها، هم عفونت‌های گوارشی (گاستروانتریت) و هم عفونت‌های غیر گوارشی (مانند عفونت گوش) باعث تهوع و استفراغ می‌شوند. عفونت‌های گوارشی توسط باکتری‌ها یا ویروس‌ها ایجاد می‌شود. بیشتر عفونت‌ها کوتاه مدت هستند و بدون دارو برطرف می‌شوند.

- میگرن و سردرد.

- استرس، اضطراب و افسردگی.

- بیماری حرکت و اختلالات گوش مانند بیماری منیر. بیماری حرکت که به آن ماشین‌گرفتگی یا دریازدگی هم می‌گویند یک اختلال در گوش داخلی است که در اثر حرکت مکرر وسایل نقلیه مثل ماشین، قطار، هواپیما یا کشتی ایجاد می‌شود.

- بارداری، تهوع صبحگاهی یک علامت شایع در دوران بارداری به خصوص در سه ماهه اول است که علیرغم نامش ممکن است در هر زمانی از روز رخ دهد.

- شرایط هورمونی و متابولیک، مانند بیماری کلیوی، عوارض دیابت و اختلالات تیروئید.

- بیماری‌های مغز و سیستم عصبی مانند تومور، سکته، آبسه و افزایش فشار در مغز.

علائم رایج حالت تهوع

یکی از علائم رایج حالت تهوع احساس نیاز به استفراغ است اما ممکن است با علائم زیر نیز همراه باشد:

- عرق کردن

- پوست رنگ پریده

- افزایش تولید بزاق

- افزایش فشار خون

- ضربان قلب تند

- سرگیجه

درمان‌های طبیعی برای از بین بردن حالت تهوع

در بیشتر مواقع، حالت تهوعی که تجربه می‌کنید ممکن است جزئی باشد و با استفراغ  و بدون مصرف هیچ دارویی بهبود یابد. علاوه براین، چندین درمان طبیعی وجود دارند که می‌توانند به سرعت آن را برطرف کند و انتخاب بسیار سالم‌تری نسبت به مصرف قرص‌ها و داروهای ضد تهوع هستند. اما اگر این احساس ناخوشایند حتی پس از استفاده از داروهای طبیعی یا مصرف داروها از بین نرفت، در این صورت حتما باید به پزشک مراجعه کنید.

•    زنجبیل

زنجبیل یکی از بهترین داروهای طبیعی برای از بین بردن حالت تهوع است. تحقیقات نشان داده است که ترکیبات موجود در زنجبیل اثرات مشابهی با داروهای ضد تهوع دارند. جینجرول و سایر ترکیبات فعال موجود در زنجبیل به طور مستقیم بر سیستم گوارشی و سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارند و با تسریع روند هضم، حالت تهوع را بهبود می‌بخشد. ریشه این گیاه همچنین حالت تهوع و استفراغ را در زمان بارداری یا برای کسانی که تحت شیمی درمانی یا عمل جراحی قرار گرفته‌اند را کاهش می‌دهد. برای تسکین حالت تهوع، دمنوش زنجبیل بنوشید، آب نبات زنجبیلی بخورید یا قرص‌های زنجبیل را امتحان کنید.

•    نعناع 

یکی از محبوب‌ترین داروهای طبیعی برای از بین بردن حالت تهوع، نعناع است. منتول موجود در آن با کاهش اسپاسم معده، دستگاه گوارش ما را آرام می‌کند و در نتیجه این احساس ناخوشایند را برطرف می‌کند. روغن و دمنوش نعناع حالت تهوع ناشی از سندرم روده تحریک‌پذیر و سایر بیماری‌های دستگاه گوارش را نیز کاهش می‌دهد. افراد مبتلا به بیماری رفلاکس معده در استفاده از نعناع باید احتیاط کنند، زیرا این گیاه گاهی اوقات سوزش سر دل را در این افراد بدتر می‌کند. در نتیجه استنشاق رایحه نعناع برای این افراد گزینه مناسب‌تری است. جویدن برگ‌های سبز و تازه‌ی نعنا می‌تواند به عنوان راهکاری فوری و مستقیم برای رفع حالت تهوع عمل کند. همچنین دمنوش نعنا، نه تنها در درمان حالت تهوع مفید است، بلکه به عنوان راهکاری طبیعی برای مقابله با دیگر مشکلات گوارشی مانند نفخ، گاز معده و اسپاسم‌های گوارشی کاربرد دارد. مصرف منظم این دمنوش به تسکین سیستم گوارش کمک کرده و فرآیند هضم را تسهیل می‌کند.

•    لیمو

بر اساس تحقیقات، استشمام بوی لیمو (رایحه درمانی) در تسکین حالت تهوع در افراد باردار موثر است. اسید سیتریک موجود در آن اسیدهای دیگر معده را خنثی می‌کند و به هضم راحت و شل شدن شکم کمک می‌کند. اگر می‌خواهید لیمو را امتحان، می‌توانید چند قطره اسانس لیمو را به آب داغ اضافه کنید و آن را استنشاق کنید و یا به سادگی یک تکه لیمو و آب‎لیمو را به آب یا دمنوش خود اضافه کنید.

•    دارچین

دارچین یکی دیگر از درمان‌های خانگی مؤثر برای رفع حالت تهوع، به‌ویژه برای زنان باردار است. این ادویه همه کاره از دیرباز برای درمان سوء هاضمه، سوزش سر دل و حالت تهوع کاربرد داشته است. مانند زنجبیل، دارچین به آرامش عضلات، آرامش معده و تسریع هضم غذا کمک می‌کند.  استفاده از دارچین در قالب چای، که با افزودن چوب دارچین به آب جوش تهیه می‌شود، می‌تواند به بهبود عملکرد گوارش و کاهش احساس ناخوشایند ناشی از تهوع کمک کند.

•    رازیانه

دانه‌های رازیانه، که به‌خاطر خواص ضد عفونی‌کننده‌اش معروف است، به کاهش گاز و نفخ در دستگاه گوارش کمک می‌کند. روغن‌های فرار موجود در این دانه‌ها عضلات دستگاه گوارش را آرام می‌کند و درد و اسپاسم ناشی از حالت تهوع را برطرف می‌کند. برای کاهش حالت تهوع بعد از غذا خوردن و آرامش معده می توانید یک قاشق چای‌خوری دانه رازیانه بجوید یا با آن دمنوش درست کنید. برای این منظور باید 2 قاشق چای‌خوری رازیانه را در یک لیوان ریخته و آب جوش روی آن ریخته و به مدت 5 تا 10 دقیقه روی آن را بپوشانید و سپس آن را به صورت داغ بنوشید.

•    بابونه

گیاه بابونه، ضد اسپاسم و آرام‌بخش است و در طب سنتی، از آن برای شل کردن عضلات گوارشی و درمان بیماری‌هایی مانند بیماری حرکت، حالت تهوع، استفراغ، گاز معده و سوء هاضمه استفاده شده است. بر اساس تحقیقات، خانم‌هایی که شیمی درمانی می‎کنند، اگر در طول روز 2 بار عصاره بابونه بخورند، حالت تهوع آن‎‌ها کمتر می‌شود. هرچند که باید قبل از هر اقدامی با پزشک معالج خود مشورت کنند. همچنین تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف دمنوش بابونه در کاهش تهوع و استفراغ ناشی از بارداری موثرتر از زنجبیل است. اما از آنجاییکه خانم‎های باردار در دوران حساسی قرار دارند و باید احتیاط‌های لازم را انجام دهند، بهتر است پیش از خوردن دمنوش بابونه، با پزشک خود مشورت کنند و طبق دستورات او عمل کنند. برای تهیه دمنوش بابونه کافیست گل‌های خشک بابونه را درون آب داغ ریخته و حدود 5 تا 10 دقیقه درب لیوان دمنوش‌خوری را بگذارید تا دم کشیده و آماده مصرف شود.

•    شیرین بیان

شیرین بیان به خاطر طعم متمایز خود و خواص ضد التهابی‌اش معروف است. شاید مزه تلخ این گیاه چندان برایتان خوشایند نباشد، اما باید بدانید که فلاونوئیدهای موجود در ریشه شیرین بیان، به عنوان مسکن‌های طبیعی، معده را آرام می‌کنند؛ سوزش سر دل را از بین می‌برند و حالت تهوع را کاهش می‌دهند.  این گیاه در طب سنتی برای رفع ناراحتی معده و بهبود زخم معده استفاده می‌شود. دمنوش شیرین بیان می‌تواند به کاهش علائمی مانند درد معده، حالت تهوع و سوء هاضمه کمک کند. دقت کنید که زیاده‌روی در مصرف دمنوش شیرین بیان می‌تواند، فشار خون را بالا ببرد. بنابراین، طولانی مدت و یا بیشتر از 1 تا 2 فنجان از آن را در طول روز مصرف نکنید. همچنین افراد دچار بیماری‌های زمینه‌ای و زنان باردار باید پیش از مصرف این دمنوش، حتما با پزشک خود مشورت کنند.

کلام آخر

حالت تهوع یک مشکل آزاردهنده است که ممکن است باعث شود شما احساس بیماری کنید و رژیم غذایی و حتی فعالیت‌های عمومی زندگی شما را مختل کند. با اتخاذ و استفاده از هر یک از داروهای طبیعی فوق برای تسکین حالت تهوع، می‌توانید از این احساس ناخوشایند خلاص شوید. اما اگر حالت تهوع شما از بین نرفت، حتما باید با پزشک مشورت کنید و آن را بررسی کنید.